Núria Casanovas, psycholoog: "Stress en vermoeidheid kunnen ervoor zorgen dat de hersenen op de automatische piloot gaan staan ​​en belangrijke dingen vergeten, zoals een kind in de auto."

De recente tragedie in Valls (Tarragona), waarbij een tweejarig jongetje overleed nadat zijn vader hem in een auto had vergeten , heeft opnieuw een probleem aan het licht gebracht dat, hoewel schijnbaar onvoorstelbaar, zich op verschillende plaatsen en in verschillende omstandigheden herhaalt. Dit fenomeen, bekend als het vergeten-kindsyndroom, wordt bestudeerd door neurowetenschappers en psychologen. Zij wijzen op een reeks factoren die ertoe kunnen leiden dat een volwassene in stressvolle of vermoeide situaties zijn of haar eigen kind uit het oog verliest.

Dit is een situatie die, hoe onwaarschijnlijk het ook lijkt, een cognitieve verklaring heeft. Núria Casanovas, psycholoog gespecialiseerd in kindertijd, adolescentie en gezinnen en vicevoorzitter van de sectie Sociale Interventiepsychologie van het Officiële College voor Psychologie van Catalonië, legt uit dat de hersenen in bepaalde situaties op de automatische piloot kunnen overgaan en belangrijke handelingen kunnen overslaan zonder enige opzet of bewuste nalatigheid van de kant van de volwassene.

Is het echt mogelijk om een ​​klein kind in de auto te vergeten?

Hoewel het misschien surrealistisch of onmogelijk lijkt, ja. Het is meer dan eens gebeurd, en helaas is het niet zo zeldzaam. Er zijn gevallen die niet publiekelijk bekend worden omdat iemand het gelukkig op tijd opmerkt en er niets ergs gebeurt. Dit staat bekend als het vergeten-kindsyndroom. Vanuit de neurowetenschap en psychologie weten we dat er verschillende factoren zijn die ertoe kunnen leiden dat de hersenen iets zo voor de hand liggends uitwissen.

Welke factoren zijn van invloed?

Stress, vermoeidheid, slaapgebrek ... Dit zijn veelvoorkomende situaties, vooral bij het combineren van werk, huishoudelijke taken en jonge kinderen. Soms raakt het brein zo overbelast dat het in de automatische modus schiet, waardoor we sneller afgeleid raken.

Wat houdt die 'automatische modus' precies in?

Het is die toestand waarin we handelen zonder er veel over na te denken. Het is ons allemaal wel eens overkomen: ergens aankomen zonder te weten hoe. Of, net als wanneer we ademhalen, hoeven we er niet over na te denken. Hetzelfde gebeurt met routines. Als er iets verandert – bijvoorbeeld een vader die zijn kind naar de kinderopvang brengt terwijl de moeder dat normaal gesproken doet – kan de hersenen de gebruikelijke route volgen en vergeten dat het kind in de auto zit, vooral als het slaapt en niet gehoord kan worden.

Wat als die persoon normaal gesproken die reis met het kind maakt?

Het kan ook gebeuren. Soms, als je aan iets anders denkt of afgeleid wordt, 'vervangt' je brein die herinnering. Het gaat ervan uit dat je al gedaan hebt wat je moest doen. En omdat er niets is dat een alarm kan laten afgaan, blijf je zitten met het gevoel dat je het gedaan hebt, ook al is dat niet zo.

Wordt dat als nalatigheid beschouwd?

Vanuit psychologisch oogpunt: nee. Het is geen bewuste nalatigheid of een opzettelijke omissie. Het is een zeer ernstige menselijke fout, maar niet opzettelijk. Het is heel wat anders dan een kind opzettelijk in de auto achterlaten. Hier hebben we het over iets onbedoelds, en daarom kan het niet worden voorkomen zoals normale nalatigheid.

De emotionele gevolgen moeten zeer ernstig zijn…

Veel. Het is niet alleen een verwoestend verlies, maar ook het trauma van het verantwoordelijkheidsgevoel. Veel mensen raken in een diepe depressie, met zeer sombere gedachten, zelfs suïcidale gedachten. Daarom is gespecialiseerde psychologische ondersteuning essentieel.

En wat kan er gedaan worden om dit te voorkomen?

Het allerbelangrijkste is aanwezig zijn. In de psychologie noemen we dit mindfulness: je bewust zijn van wat je doet. Net zoals je controleert of je de kraan wel dicht hebt gedraaid voordat je het huis verlaat, zou je er ook een gewoonte van moeten maken om altijd de achterbank van de auto te controleren voordat je vertrekt. Dat simpele gebaar kan een tragedie voorkomen.

Welke strategieën kunnen helpen in het dagelijks leven?

Een goede manier om dit te doen, is door visuele herinneringen te gebruiken. Bijvoorbeeld door je tas of mobiele telefoon op de achterbank naast het kind te laten liggen, maar de effectiviteit ervan hangt af van het profiel van de persoon. Als de persoon doorgaans weinig aandacht aan details besteedt of snel afgeleid is, is dit mogelijk niet voldoende. In minder gebruikelijke situaties – wanneer de volwassene normaal gesproken niet degene is die het kind rijdt of wanneer er een verandering in de routine is – kan dit type herinnering echter zeer effectief zijn.